Explore UCD

UCD Home >

IR30090

Academic Year 2025/2026

Teangeolaíocht na Gaeilge: anailís ar an teanga féin (IR30090)

Subject:
Irish
College:
Arts & Humanities
School:
Irish, Celtic Stud & Folklore
Level:
3 (Degree)
Credits:
5
Module Coordinator:
Dr Connor McCabe
Trimester:
Spring
Mode of Delivery:
On Campus
Internship Module:
No
How will I be graded?
Letter grades

Curricular information is subject to change.

Pléann an modúl seo le mionscrúdú teangeolaíochta na Gaeilge, an fhoghraíocht/fhóineolaíocht, an chomhréir/mhoirfeolaíocht, an t-athrú stairiúil, agus an tsochtheangeolaíocht san áireamh. Leagtar béim ar smaoineamh criticiúil córasach i dtreo na teanga, agus í faoi anailís eolaíoch, agus ar an nGaeilge a fheiscint i gcomhthéacs leathan réimse na teangeolaíochta. Glactar leis nach mbeidh léann na teangeolaíochta ag an gcuid is mó díobh siúd a chláráionn don mhodúl; tiocfaidh na mic léinn i dtaithí ar bhunchoincheapa na teangeolaíochta, a mhíneofar de réir a chéile.

Ní cheadaítear úsáid na hIntleachta Saorga Giniúnaí (Generative Artifical Intelligence) i gcomhair aon phíosa de chuid mheasúnú an mhodúil seo, cé go bhfuil cead ag mic léinn úsáid a bhaint as uirlisí eagarthóireachta (amhail spell- nó grammar-checkers) atá bunaithe ar an Intleacht Shaorga níos ginearálta. Tá an-tábhacht ag baint le forbairt na smaointeoireachta criticiúla agus scileanna um struchturú argóintí/anailíse i gcomhthéacs na teangeolaíochta sa mhodúl, rud a bhíonn lárnach don scrúdú, agus goideann úsáid na hISGin croí-dheiseanna lárnacha uimpi sin ón mhac léinn. Is féidir go n-iarrfaidh an comhordaitheoir comhrá leis an mac léinn chun a gcur amach ar an obair atá curtha isteach acu, agus scileanna/coincheapa ábhartha a scrúdú, agus is féidir go mbeidh tionchar aige seo ar an ngrád a mbronnfar ar an obair.

About this Module

Learning Outcomes:

Ag deireadh an mhodúil, má théann siad i ngleic leis na léachtaí, na ranganna teagaisc, an léitheoireacht, agus an measúnu, beidh na mic léinn in ann:

1. Tuiscint choincheapach agus smaointeoireacht na teangeolaíochta a thaispeáint/úsáid i leith na Gaeilge.

2. Comparáid chórasach a dhéanamh idir chanúintí na Gaeilge, agus idir an Ghaeilge is teangacha eile.

3. Dul i ngleic le hanailís agus litríocht teangeolaíochta ar bhonn neamhspleách chun a gcuid eolais/tuisceana a fheabhsú.

Indicative Module Content:

Is féidir go leasófar ábhair bheachta na seachtainí le linn an trimeastair, ach seo thíos a chlúdófar sa mhodúl:

Seachtain 1 - Bunchoincheapa sa Teangeolaíocht; An Forordaitheachas agus an Tuairisciúlachas
Seachtain 2 - An Fhoghraíocht (Fuaimeanna na hUrlabhra)
Seachtain 3 - An Fhóineolaíocht (Eagrú na gCatagóirí Fuaime)
Seachtain 4 - An Mhoirfeolaíocht (Struchtúr na bhFocal)
Seachtain 5 - An Chomhréir (Struchtúr na bhFrásaí)
Seachtain 6 - An tSochtheangeolaíocht (Teanga i gcomhthéacs na sochaí)
Seachtain 7 - Sealbhú an Chéad Teanga
Seachtain 8 - Sealbhú an Dara Teanga
Seachtain 9 - An tAthrú Stairiúil & an Éagsúlacht Reatha
Seachtain 10 - Aistriú agus Polasaí Teanga
Seachtain 11 - Athbhreithniú

Tuigtear go mbeidh cás agus carachtar na Gaeilge luaite le ceachtar desna hábhair thuas-luaite. Baineann uimhriú na seachtainí le seachtainí teagaisc de chuid an mhodúil (.i. is féidir nach réiteofar le uimhriú seachtainí an trimeastair, ag braith ar socrúcháin ag leibhéal na Scoile).

Student Effort Hours:
Student Effort Type Hours
Lectures

12
Tutorial

12
Specified Learning Activities

26
Autonomous Student Learning

50
Total

100

Approaches to Teaching and Learning:
Pléifear ábhair teangeolaíochta fá seach i léachtaí, mar aon le modhanna taighde. Sna ranganna teagaisc, beidh deiseanna ag na mic léinn (i) na hábhair seo a a phlé, (ii) triail a bhaint as roinnt desna modhanna taighde ábhartha, agus (iii) tacaíocht a fháil dá gcuid mheasúnaithe.

Requirements, Exclusions and Recommendations
Learning Recommendations:

Ba a chóir go mbeidh ardchaighdeán tuisceana, labhartha, agus scríofa sa Ghaeilge ag aon mhic léinn a chláraíonn don mhodúl seo, toisc go bpléann sé le dioscúrsa eolaíochta trí mheán na teanga sin. Beidh ar mhic léinn roinnt ábhar a léamh as Béarla agus a bheith ábalta coincheapa ábhartha ag eascair astu a phlé as Gaeilge.


Module Requisites and Incompatibles
Incompatibles:
IR40210 - Teangeolaíocht na Gaeilge


 

Assessment Strategy
Description Timing Component Scale Must Pass Component % of Final Grade In Module Component Repeat Offered
Assignment(Including Essay): Aiste 1500 focal faoi chomparáid tréithe áirithe na Gaeilge le teanga(cha) eile i slí teangeolaíochta. Week 7 Standard conversion grade scale 40% No
25
 No
Assignment(Including Essay): Cleachtadh le roinnt modhanna taighde de chuid na teangeolaíochta i bhfoirm leagtha amach roimh ré. Week 12 Alternative linear conversion grade scale 40% No
25
 No
Exam (In-person): Scrúdú scríofa dírithe ar ábhair teangeolaíochta maidir leis an nGaeilge pléite le linn an mhodúil. End of trimester
Duration:
2 hr(s)
 Standard conversion grade scale 40% No
50
 No

Carry forward of passed components
Yes
 

Resit In Terminal Exam
Autumn Yes - 2 Hour
Please see Student Jargon Buster for more information about remediation types and timing. 

Feedback Strategy/Strategies

• Feedback individually to students, post-assessment
• Group/class feedback, post-assessment

How will my Feedback be Delivered?

Tabharfar aiseolas do mhic léinn i ndiaidh a gcuid píosaí mheasúnaithe, idir scríofa don duine aonair agus pléite sa rang.

Tabharfar moltaí léitheoireachta dosna mhic léinn le linn an trimeastair, ach seo thíos foinsí samplála a mbeidh ina gcabhair:

Ó Raghallaigh, B. 2014. Fuaimeanna na Gaeilge. Cois Life.

Ó hIfearnáin, T. (Eag.). 2019. An tSochtheangeolaíocht: Taighde & Gníomh. Cois Life.

Genetti, C. (Eag.). 2014/2021. How Languages Work: An Introduction to Language & Linguistics. Cambridge University Press.

Timetabling information is displayed only for guidance purposes, relates to the current Academic Year only and is subject to change.
Spring Lecture Offering 1 Week(s) - 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 33 Fri 13:00 - 13:50
Spring Lecture Offering 1 Week(s) - 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 33 Tues 13:00 - 13:50
Print this page
Fill in the following details:
Enter the body of your query here.

From time to time UCD would like to send you further information that we feel, based on your enquiry, would be of interest to you.